Nằm phía bắc của tỉnh Điện Biên, thị xã Mường Lay là nơi giáp ranh giữa 2 tỉnh Điện Biên và Lai Châu. Mường Lay, nằm gọn trong một thung lũng hẹp, dài, vùng ngã ba sông - nơi hội tụ, hợp lưu của sông Đà, sông Nậm Na và suối Nậm Lay. Với đặc trưng đa dạng dân tộc, thị xã Mường Lay được xem là cái nôi, trung tâm văn hóa của người Thái vùng cao Tây Bắc. Đặc biệt hơn, hiện nay, Mường Lay còn lưu giữ nhiều giá trị lịch sử truyền thống, trong đó phải kể đến các lễ hội đặc trưng, mang tính nhận diện văn hóa của người Thái trắng, như lễ Kin Pang Then, nghệ thuật Xòe Thái cổ, Lễ hội đua thuyền đuôi én…

Lễ Hội ĐUA THUYỀN ĐUÔI ÉN - Nét đẹp sinh hoạt văn hóa người Thái trắng

Trải qua 7 năm từ lần đầu tiên chính quyền địa phương thực hiện thành công phục dựng vào năm 2015, Từ đó, thông lệ đầu năm, lễ hội đua thuyền đuôi én được tổ chức là một nét đẹp trong sinh hoạt văn hóa, trở thành hoạt động thể thao, vui chơi của nhân dân.

Lễ  hội được diễn ra vào thời gian nào?

Cứ mỗi độ chuyển giao thời khắc năm cũ sang năm mới, người dân và du khách thập phương lại đổ về Thị xã Mường Lay, tín ngưỡng cầu mùa, cầu mưa của người Thái trắng trong việc chinh phục, chế ngự những thác ghềnh, sóng dữ trên dòng sông Đà. Lễ hội đua thuyền đuôi én truyền thống tổ chức vào ngày đầu năm để khai thông sông rạch với ước muốn cầu cho mưa thuận gió hòa.

Sự kiện - Lễ Hội du lịch tại Mường Lay, Điện Biên diễn ra thế nào?

Thông qua lễ hội, người Thái cùng các cộng đồng dân tộc khác sinh sống trên địa bàn thêm lạc quan, yêu đời hơn, tình đoàn kết bản làng càng bền chặt - việc bảo tồn, phát huy bản sắc dân tộc.

Theo những già làng trong các phường Sông Đà, Lay Nưa cho biết, để tham gia vào việc đóng thuyền đua, chỉ những người có tay nghề tốt mới được lựa chọn.Những thành viên tham gia trực tiếp đua là những người đàn ông, thanh niên có sức khỏe được lựa chọn rất kỹ càng. Ngay cả hình thức, hoa văn trang trí trên mỗi con thuyền đua cũng được tác tạo theo nguyên mẫu của các già làng thuộc những gia đình có truyền thống làm nghề chài lưới. Các đội đua phải tập rượt, tập luyện, rèn sức khỏe trước đó cả tháng trời. Từ sáng sớm ngày khai mạc lễ hội, từng dòng người bản địa và du khách thập phương đã nô nức đổ về khu vực diễn ra các nghi thức, tế lễ.

Hàng ngàn người dân thuộc các cộng đồng dân tộc Thái, Mông, Dao, Hoa, Tày... và du khách thập phương cũng đứng kín dọc hai bên bờ lòng hồ của thị xã để cổ vũ các đội đua.

1/ Mở đầu lễ hội đua thuyền đuôi én, thầy cúng, các nghệ nhân, già làng, trưởng bản sẽ tiến hành các lễ thức, làm lễ “Tế ta” để tế thần sông nước, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, cuộc sống bình yên.

Diễn trình thực hiện các lễ thức này kéo dài hàng giờ đồng hồ. Nội dung đều mang tính nhân văn sâu sắc, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của người dân đối với các đấng thần linh (thần Sông nước, thần Đất, thần Trời…).

2/ Bên cạnh đó, Thị xã cùng tổ chức các hoạt động trưng bày các gian hàng sản phẩm truyền thống; phần thi đấu các môn thể thao dân tộc như: tung còn, đi cà kheo, đẩy gậy, bắn nỏ, kéo co, trò chơi dân gian chọi gà.. cũng thu hút đông đảo người dân đến xem, cổ vũ. Lễ hội đua thuyền đuôi én đã trở thành hoạt động không thể thiếu mỗi dịp năm mới, tạo không khí vui tươi, phấn khởi, động viên bà con nhân dân phấn đấu lao động, sản xuất. 

Đây cũng là dịp để người dân thị xã Mường Lay được giao lưu, học hỏi, tăng thêm tình đoàn kết, cùng gìn giữ và phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp.

Việc phục dựng, tổ chức thành công Lễ hội đua thuyền đuôi én truyền thống của đồng bào Thái trắng không chỉ bảo tồn văn hóa, bản sắc, còn góp phần phát triển du lịch Điện Biên bền vững, khẳng định những giá trị văn hóa đặc trưng về vùng đất chứng sử.